Obrazkowa tęsknota

___CZYLI CO?_______________

• ...czyli kultura obrazkowa jako mózgowe lenistwo
• ...czyli obrazkowa tęsknota za wartościami

____________________________

Wiem wiem, pojawiła się już masa tekstów na ten temat, ale postanowiłam, że dodam swoje 3 grosze.
Kilka razy zdarzyło mi się prowadzić szkolenia z social media z naciskiem na ich narzędzia. Ponieważ uważam jednak, że trendy z punktu widzenia Kosmosu są ważniejsze niż narzędzia i aplikacje, próbowałam je przemycić. Social media to bardzo dynamiczna dziedzina, więc w tej notce nie znajdziesz kalki ze szkoleń (zresztą, tego bym zrobić nie mogła), tylko raczej moją dalszą refleksję.

Kultura obrazkowa jako mózgowe lenistwo

źródło: www.facebook.com/lubie.czytac.ksiazki

Żyjemy w świecie obrazków, to wszyscy wiedzą i widzą. A coraz więcej osób pisze o tym, nazywając obecną sytuację "kulturą obrazkową". Ciekawe natomiast jest zjawisko, czemu ciągle do obrazków powracamy. Specjalnie piszę, że powracamy, ponieważ człowiek swoją komunikację ze światem zaczął od obrazków. Mam tu zarówno na myśli jaskiniowców, jak i nas samych - ludzi z XX i XXI wieku - którzy jako małe dzieci przeglądali obrazkowe książeczki. Wychodzi na to, że człowiek u podstaw jest wzrokowcem - dlatego długie posty na fanpage'ach nie powodują interakcji. Odbiorca widzi na początku lawinę tekstu jako obraz i myśli sobie "przeczytam później" albo "nie chce mi się". I choć sama jeszcze niedawno mówiłam o trendzie obrazkowym, w końcu doszłam do wniosku, że to żaden trend, tylko nasza wrodzona zdolność do ułatwiania naszemu mózgowi przyjmowania informacji, a także dzielenia się nimi. Trochę takie nasze mózgowe lenistwo :)

Obrazek to szybki, zrozumiały komunikat dla naszego mózgu, który go sobie zapisuje w jednej z szufladek. Język natomiast jest czymś abstrakcyjnym, wymagającym od nas wyobraźni. Oczywiście, istnieją obrazki...obrazy, które wymagają od nas wyobraźni i wiedzy. Wiedza jednak często bywa już zapisana dzięki językowi.

Jako dziecko na pewno rysowałeś, (Wyimaginowany?) Czytelniku, ludziki z płaskich kresek :) Tak samo zachowywali się jaskiniowcy i kolejni po nich. Wynikało to z tego, że ani Twoja ani jaskiniowca wyobraźnia nie była w stanie przekazać realistycznej informacji - informacji trójwymiarowej. Żeby narysować lub namalować realistyczny akt, trzeba sobie wyobrazić wszystkie jego płaszczyzny. I tak samo jest z odbiorem - odbiorca, żeby się zachwycić realizmem obrazu, musi go sobie tak naprawdę wyobrazić, dopisać nieistniejące elementy. Jest to jednak pierwotna wyobraźnia i bazująca na doświadczeniach.

źródło: http://archeowiesci.pl

Gorzej jest z językiem. Tutaj ze zbioru znaczków musimy sobie wyobrazić pojęcie. Czy słowo "drzewo" wygląda jak drzewo? Nie za bardzo. Musimy wysilić naszą wyobraźnię, żeby ukazało się nam drzewo. Słowa pisane są jednak dalej obrazkami, dlatego z czasem nie musimy czytać ich po literce, a wystarczy rzucenie na nie okiem (dokładnie na ich początek i koniec). Gorzej jest z językiem mówionym - wtedy musimy sobie wyobrazić wydawane przez nadawcę dźwięki jako pojęcia. Bywają, co prawda, słowa, które idealnie pasują do pojęcia, np cymbalista Mickiewicza :) Są to jednak wyjątki.

Dlatego nie raz, żeby przedstawić jakąś koncepcję, łatwiej jest nam ją przekazać, kiedy ją narysujemy. Wyobrażasz sobie czytanie o tym, jak wygląda katedra gotycka? Wielu historyków sztuki musi tego doświadczyć i jest to jedno z bardziej karkołomnych historyczno-sztucznych przeżyć ;) Tutaj jednak jest to pewnego rodzaju kształt, który dzięki wyuczonym pojęciom, jesteśmy w stanie odtworzyć w myślach. Gorzej jest z pojęciami abstrakcyjnymi, np strategiami. Jak przedstawić strategię bez rozrysowanego mechanizmu? Ciężko. Chyba, że na przykładach, ale wtedy też zaczynamy już operować obrazami.

Czyli podsumowując - obrazy (o ile nie mają skomplikowanej, wymagającej wiedzy ikonografii) są dla nas prostsze do zrozumienia. Dzieci nie mają, a jaskiniowcy nie mieli wykształconego abstrakcyjnego myślenia - stąd komunikacja obrazkowa. Natomiast co z nami dorosłymi - ludźmi XXI wieku, którzy musieli przeczytać wiele wiele słów? Obrazki nie wymagają od nas abstrakcyjnego myślenia, więc są pewnego rodzaju odpoczynkiem dla naszego mózgu.

źródło: http://www.thefastertimes.com/

W Internecie ten trend obrazkowy wynika właśnie z owego zmęczenia lawiną informacji. Stąd m.in popularność infografik, które zaczęły już komunikować nawet o jedzeniu lodów. Informacje słowne, które kiedy indziej przeczytalibyśmy w długim artykule, zostały ściśnięte do jednej małej graficzki. Po pierwsze - grafika o wiele szybciej przykuje wzrok odbiorcy, po drugie - informacji jest mniej i są przedstawione za pomocą łatwego do zrozumienia komunikatu.

Napisałam, że obrazki pozwalają odpocząć naszemu mózgowi i tu potwierdzenie znajdziemy w rozrywkowych portalach typu Demotywatory, Kwejk, Po-land etc. Obrazki nas relaksują, są tak proste, że nie musimy wysilać naszego abstrakcyjnego myślenia. Tak samo jest z Pinterestem - oprócz innej, ważnej jego cechy, jaką jest chęć posiadania i kreowania siebie - przede wszystkim nas relaksuje.

Niektóre media społecznościowe (wspomniany Pinterest) świetnie wyczuły owo zmęczenie. I muszę tu, o zgrozo!, wspomnieć o Facebooku. Dzięki Timeline'owi grafiki są lepiej eksponowane, Facebook postawił na grafiki i słusznie, co można zauważyć w zaangażowaniu fanów fanpage'y w konkretny content.

źródło: http://simplymeasured.com/blog/2012/03/27/the-impact-of-facebook-timeline-for-brands-study/

Wartości, gdzie jesteście?

No i teraz, Drogi (Wyimaginowany) Czytelniku, sama sobie zaprzeczę. A właściwie odsłonię przed Tobą pewien paradoks. W tym obrazkowym świecie nagle okazało się, że znów jesteśmy zalewani, ale obrazkami. Ich informacja szybko do nas dociera, jest prosta, zabawna, relaksuje...i co z tego? Wszyscy nauczyliśmy się, że obrazek najszybciej trafia do odbiorcy, ale niestety...niektórych abstrakcyjnych pojęć nie da się przedstawić bez słów. Pisałam o rozrysowanych mechanizmach strategii? Paradoksalnie bez słownego komentarza mówiłyby wielkie NIC.

Stąd kolejna fala obrazków - obrazków tekstowych, czyli takich, na których głównym bohaterem jest sam tekst. Przyciągają uwagę, a dzięki temu, że tekst jest lakoniczny - jest łatwo odbierany i nie męczy.

Istnieją dwa nurty tych obrazków w mediach społecznościowych. Jeden - ironiczny, który dobrze znamy z nadal popularnych Demotywatorów, a następnie np. z someecards.

źródło: someecards.com

Drugi - pozytywny, aspirujący, pokazujący, że...no generalnie warto żyć.

źródło: www.facebook.com/bardia.Psychology

Oba typy komunikatów oczywiście jednym pasują bardziej, innym mniej. W zależności od tego, czy ktoś jest bardziej pesymistą czy optymistą.

Tutaj à propos mały off-top:

- A ty? Ty jesteś optymistą?
- Oczywiście.
- Ale dlaczego?
- Bo optymizm jest trudniejszy

Leopold Tyrmand, Siedem dalekich rejsów

No dobrze, wracając do sedna. Obserwując zjawisko, w którym coraz więcej pojawia się tych pozytywnych treści, doszłam do wniosku, że ludziom gdzieś brakuje wartości na tym zapchlonym padole.

I zaczynają ich szukać... gdzie? W swoim własnym środowisku, czyli mediach społecznościowych. Stąd nasilająca się tęsknota oraz poszukiwania wgłąb przeszłości na fanpage'ach Pewexu, BORN IN THE PRL, Tkliwi nihiliści opanowujący pozycję dystansu, Art & Psychology. Na dwóch pierwszych szukamy swojego dzieciństwa, kiedy byliśmy niewinni i naiwni i kiedy świat stał przed nami otworem. Tkliwi nihiliści to obrazkowy fanpage, który pokazuje stare fotografie artystyczne i archiwalne z poprzednich dekad. Moim zdaniem pojęcie "Tkliwi nihiliści opanowujący pozycję dystansu" przedstawia nas - ludzi XX i XXI wieku. Chcemy emocji, jesteśmy tkliwi, coraz więcej informacji musimy negować i codziennie musimy opanować pozycję dystansu, żeby nie zwariować w dość brutalnym świecie. Osobiście, pojęcie mi bardzo bliskie. I myślę, że wielu osobom, nawet jeśli się do tego nie przyznają, bo są zdystansowani ;)

A tak naprawdę, przeglądamy codziennie nasz Timeline i wracamy do wspomnień. Bo Facebook idealnie wyczuł tę tęsknotę i chęć pozostawienia samego siebie gdzieś tu, na świecie.

Na zakończenie wiersz, który ostatnio w związku z tą refleksją za mną chodzi:

My z drugiej połowy XX wieku
rozbijający atomy
zdobywcy księżyca
wstydzimy się
miękkich gestów
czułych spojrzeń
ciepłych uśmiechów

Kiedy cierpimy
wykrzywiamy lekceważąco wargi

Kiedy przychodzi miłość
wzruszamy pogardliwie ramionami

Silni cyniczni
z ironicznie zmrużonymi oczami

Dopiero późną nocą
przy szczelnie zasłoniętych oknach
gryziemy z bólu ręce umieramy z miłości

Hillar Małgorzata, My z drugiej połowy XX wieku

Jednak, żeby Ci nie było zbyt wesoło i żebyś nie patrzył na mnie z cyniczną pogardą, Drogi Wyimaginowany Czytelniku, przyznam się po gombrowiczowsku, że podczas pisania tej notki cały czas słuchałam tego: